Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) thotë se mpox- është një emergjencë e shëndetit publik me shqetësim ndërkombëtar.
“Zbulimi dhe përhapja e shpejtë e një Kladi të ri mpox në lindje të DRC, zbulimi i tij në vendet fqinje që nuk kishin raportuar më parë mpox dhe potenciali për përhapje të mëtejshme brenda Afrikës dhe më gjerë është shumë shqetësues”, tha shefi i OBSH-së Tedros Adhanom Ghebreyesus. Të mërkurën pasi njoftoi se shpërthimi i mpox është një emergjencë e shëndetit publik me shqetësim ndërkombëtar (PHEIC), alarmi më i lartë i agjencisë shëndetësore të Kombeve të Bashkuara.
OBSH tha se i duhen 15 milionë dollarë për të mbështetur Afrikën dhe se ajo tashmë ka dhënë 1.45 milionë dollarë nga rezervat e saj emergjente.
Adhanom Ghebreyesus tha se grupi planifikon të ndajë më shumë fonde “në ditët në vijim”.
“Është e qartë se një përgjigje e koordinuar ndërkombëtare është thelbësore për të ndaluar këto shpërthime dhe për të shpëtuar jetë,” tha ai.
Përhapja e variantit të ri mpox
Mpox ka qenë endemik në Afrikën Perëndimore dhe Qendrore për dekada, por Republika Demokratike e Kongos është tani epiqendra e një lloji të ri të rrezikshëm që u shfaq vitin e kaluar dhe po përhapet përmes kontaktit seksual dhe të ngushtë personal.
Ky lloj është një variant i virusit Clade I, i cili ka një shkallë vdekshmërie prej rreth 10 për qind dhe i ka shqetësuar autoritetet shëndetësore sepse rastet po rriten me shpejtësi.
Ndërkohë, Afrika e Jugut dhe Bregu i Fildishtë po përballen gjithashtu me raste të një lloji tjetër mpox.
Më shumë se 14,000 raste mpox dhe 524 vdekje janë raportuar në të paktën 13 vende afrikane në vitin 2024, duke përfshirë Burundin, Kenia, Ruandën dhe Ugandën, të cilat raportuan rastet e tyre të para të llojit të ri në javët e fundit.
Zyrtarët besojnë se shifra është një numër i vogël për shkak të mungesës së testimit në rajon.
Vendimi i OBSH-së erdhi një ditë pasi Qendrat e Afrikës për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) deklaruan se mpox është një emergjencë e shëndetit publik kontinental. Është hera e parë që agjencia shëndetësore e Bashkimit Afrikan ka bërë një deklaratë krize që kur u themelua në 2017.
“Mpox tani ka kaluar kufijtë, duke prekur mijëra në të gjithë kontinentin tonë, familjet janë copëtuar dhe dhimbja dhe vuajtja kanë prekur çdo cep të kontinentit tonë,” u tha gazetarëve të martën Jean Kaseya, kreu i CDC në Afrikë.
Vendimi i fundit “mund të zhbllokojnë aftësinë e kundërmasave” të tilla si rritja e mbikëqyrjes ndërkufitare të sëmundjeve, testimi diagnostik, personeli dhe vaksinat, tha Nicaise Ndembi, një këshilltare e lartë e CDC-së së Afrikës.
Ekspertët e sëmundjeve infektive kanë paralajmëruar për muaj të tërë se shpërthimi mpox i Kongos mund të shndërrohet në një krizë më të gjerë shëndetësore pa më shumë akses në testime diagnostikuese, vaksina dhe trajtime.
Me një infrastrukturë të fragmentuar të shëndetit publik dhe kapacitet të vogël prodhues në kontinent, shumica e vendeve afrikane janë mbështetur në donacione – duke nxitur shqetësimet se pabarazitë shëndetësore të pandemisë COVID-19 do të përsëriten.
Evropa do të dërgojë vaksina mpox
Në përgjigje të shpërthimit të mpox, grupi i gatishmërisë ndaj pandemisë i Komisionit Evropian tha se do të dërgojë më shumë se 175,000 vaksina në CDC të Afrikës për shpërndarje.
Prodhuesi danez i barnave Bavarian Nordic do të dhurojë gjithashtu 40,000 doza pas 15,000 të premtuara tashmë.
“Përgatitja dhe përgjigja ndaj kërcënimeve shëndetësore është një përpjekje globale, të cilën ne jemi të vendosur ta ndjekim kolektivisht dhe me solidaritet përtej kufijve”, tha në një deklaratë Stella Kyriakides, komisionerja evropiane për shëndetin dhe sigurinë ushqimore.
Barnat e dhuruara do të jenë të mjaftueshme për të imunizuar rreth 115,000 njerëz, duke qenë se çdo vaksinim kërkon dy doza, tha Ndembi.
CDC e Afrikës, e cila vlerëson se do të ketë nevojë për të paktën 2 milionë vaksina.
Njerëzit me sistem imunitar të komprometuar për shkak të një infeksioni të avancuar HIV, për shembull, janë në rrezik më të lartë të sëmundjes serioze ose vdekjes nëse marrin mpox.
Gratë shtatzëna dhe fëmijët janë gjithashtu në rrezik më të lartë. Ndërsa disa njerëz nuk kanë simptoma, mpox mund të shkaktojë ethe, lodhje dhe skuqje që shndërrohet në lezione të dhimbshme të lëkurës.
OBSH u bëri thirrje vendeve të tjera dhe grupeve ndërkombëtare që të dhurojnë doza nga rezervat e tyre për të trajtuar mungesën.
Ndembi pret që vaksinimet të fillojnë në javët në vijim, megjithëse bllokut i duhet ende të zgjidhë pengesat logjistike. Për shembull, vetëm dy vende afrikane kanë autorizuar injeksione mpox deri më tani, dhe disa nuk kanë ruajtje të mjaftueshme të ftohtë për të mbajtur dozat të sigurta gjatë rrugës.
Mpox përhapet nga kafshët te njerëzit dhe midis njerëzve përmes kontaktit të ngushtë me dikë që është i infektuar – duke përfshirë përmes seksit, kontaktit lëkurë me lëkurë dhe të folurit ose frymëmarrjes pranë një personi tjetër.
Mund të shkaktojë simptoma të tilla si ethe, dhimbje muskulore dhe plagë në të gjithë trupin. Nëse nuk trajtohet, mpox mund të jetë vdekjeprurës.
Sëmundja infektive dikur njihej si lija e majmunit, por u riemërua në vitin 2022 nga OBSH pasi mori ankesa se emri origjinal ishte “racist dhe stigmatizues”.
