Tregjet franceze dhe europiane ranë të hënën pas vendimit tronditës të presidentit Emmanuel Macron për të thirrur zgjedhje të parakohshme parlamentare.
Vendimi i Macron erdhi pasi aleanca e tij centriste u mposht nga lëvizja e ekstremit të djathtë të Marine Le Pen në votimin e parlamentit europian.
Një valë shitjesh e aksioneve franceze pati efekt zinxhir në indekset në mbarë Europën ndërsa investitorët reaguan ndaj paqëndrueshmërisë politike dhe mundësisë së një qeverie të ekstremit të djathtë.
Indeksi i aksioneve Cac 40 i vendit ra 2 për qind në nivelin më të ulët që nga shkurti. Bankat dhe shërbimet komunale u goditën veçanërisht rëndë.
Deri në mëngjesin e të hënës, Kuvendi Kombëtar (RN) i Le Pen kishte siguruar 31.4 për qind të votave krahasuar me 14.6 për qind për aleancën centriste të presidentit francez, një goditje thumbuese për Macron. Ai duket se ka shmangur vetëm për pak një vend të tretë, pas qendrës së majtë, e cila mori 13.9 përqind të votave. Nëse do të dilte i treti kjo do të ishte tepër poshtëruese.
“Për mua, që gjithmonë mendoj se një Europë e bashkuar, e fortë, e pavarur është e mirë për Francën, kjo është një situatë që nuk mund ta përballoj”, tha Macron. “Kam vendosur që t’ju jap sërish të drejtën e votës për të zgjedhur të ardhmen tonë parlamentare”.
Investitorët shitën borxhin e qeverisë franceze, çka bëri që yield-i referencë i obligacioneve 10-vjeçare, i cili lëviz anasjelltas me çmimin, të rritej me 0.09 pikë përqindjeje në 3.20 për qind.
Stoxx Europe 600 në mbarë rajonin humbi 0.8 për qind, Dax i Gjermanisë ra 1 për qind dhe FTSE 100 i Londrës ra 0.4 për qind. Euro ra 0.5 për qind kundrejt dollarit amerikan në 1.0752 dollarë.
Raundi i parë i zgjedhjeve parlamentare në Francë do të mbahet në vetëm tre javë, më 30 qershor, me balotazh më 7 korrik.
Shpërbërja e parlamentit është një lojë e jashtëzakonshme nga Macron, i cili tashmë ka humbur shumicën e tij parlamentare pasi fitoi një mandat të dytë si president dy vjet më parë. Aleanca e tij mund të shkatërrohej, gjë që do ta detyronte atë të emëronte një kryeministër nga një parti tjetër, si Les Republicains e qendrës së djathtë apo edhe RN e ekstremit të djathtë, në një marrëveshje të njohur si “bashkëjetesë”.
Në një skenar të tillë, Macron do të mbetej me pak pushtet mbi çështjet e brendshme, ndërsa i kanë mbetur tre vjet si president.
Macron tha se besonte se votimi ishte i nevojshëm për të qetësuar debatet e paqëndrueshme në parlamentin francez dhe për të arritur qartësi në drejtimin e vendit. Zyrtarët e Elysée thanë se ai kishte kohë që e kishte marrë në konsideratë këtë opsion, për të adresuar bllokimin në parlament.
François Bayrou, një politikan centrist, partia e të cilit është në aleancë me Macron, tha se presidenti po synonte t’i “jepte fund ngërçit” në politikë duke u bërë votuesve një pyetje të thjeshtë “nëse Franca e njeh vërtet veten në propozimet e së djathtës ekstreme”.
Le Pen festoi fitoren dhe përshëndeti përgjigjen e Macron ndaj saj. “Kjo tregon se kur populli voton, populli fiton,” tha ajo në një fjalim ku festonte fitoren. “Mund të përshëndes vetëm vendimin e presidentit për shpalljen e zgjedhjeve të parakohshme… Ne jemi të gatshëm të ushtrojmë pushtetin nëse francezët na japin mbështetjen e tyre.”
RN ka 88 vende nga 577 në Asamblenë Kombëtare, duke e bërë atë partinë më të madhe opozitare. Aleanca centriste e Macron ka 249, kështu që i është dashur të bëjë marrëveshje me partitë e tjera për të çuar përpara axhendën e tij.
Që nga themelimi i Republikës së Pestë në 1958 ka pasur tre bashkëjetesa të mëparshme politike në Francë – ku një president duhet të ndajë pushtetin me një kryeministër dhe një qeveri nga një parti kundërshtare./FT
